Βαθμοθηρία και άγχος εξετάσεων
Η εισαγωγή σε κάποιο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμααποτελούσε και αποτελεί κοινό στόχοκαι όνειροτης πλειοψηφίας γονέων και μαθητών. Η απόκτηση του πολυπόθητου Πανεπιστημιακού Πτυχίου θα εξασφάλιζε επαγγελματική αποκατάσταση,ανταγωνιστικότηταστον επαγγελματικό στίβο αλλά και κύρος, σεβασμόκαι κοινωνική αποδοχή. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ο αριθμός των πτυχιούχων αυξήθηκε σημαντικά καθιστώντας την αξία του Πτυχίου ανεπαρκήκαι απαραίτητη την απόκτηση Μεταπτυχιακού ή ακόμα καιΔιδακτορικού Τίτλου. Σήμερα, προπτυχιακά και μεταπτυχιακά διπλώματα δεν εξασφαλίζουν απαραίτητα την είσοδο στον επαγγελματικό χώρο, όμως παραμένουν προτεραιότητα στις σκέψεις μαθητών και γονέων.
Από το ξεκίνημα της σχολικής ζωής επιθυμία και επιδίωξη όλων είναι οι καλές σχολικές επιδόσεις, οι οποίες παίρνουν μορφή μέσω της βαθμολογίας. Οι υψηλοί βαθμοί, με τη σειρά τους, αποτελούν «προπομπό» της εισόδου στο Πανεπιστήμιο, αφού «χαρακτηρίζουν» τον καλό μαθητή που θα καταφέρει να πετύχει υψηλή βαθμολογία στις Εισαγωγικές Εξετάσεις. Όσο υψηλότερη είναι η βαθμολογία του τόσο περισσότερες επιλογές θα έχει σχετικά με τις Πανεπιστημιακές Σχολές που θα δηλώσει, ενώ ταυτόχρονα, θα καταφέρει να διεκδικήσει τη θέση του σε Σχολές υψηλής ζήτησης.
Τα όνειρα, όμως, δεν σταματούν εκεί. Κάθε γονέας προσπαθεί με κόποκαι προσωπικές στερήσεις, ιδιαίτερα στις δύσκολες οικονομικές εποχές που βιώνουμε, να «εφοδιάσει» το παιδί του με επιπλέον προσόντακαι δεξιότητεςπου θα του χαρίσουν άνετη ζωή, θα του εξασφαλίσουν περισσότερες ευκαιρίες, θα διευρύνουν τους πνευματικούς του ορίζοντες, θα το κάνουν ανταγωνιστικό ανάμεσα στη πληθώρα πτυχιούχων και των κατόχων πολλαπλών δεξιοτήτων. Γλώσσες, υπολογιστές, αθλητισμός, μουσική καλύπτουν τον εκτός σχολείου ημερήσιο χρόνο του παιδιού προκειμένου να μάθει κάτι περισσότερο, να έχει ένα ακόμα πτυχίο, να έχει επιλογές, να αποκτήσει γνώσεις.
Οι προθέσεις είναι καλές και οι αγωνίεςπραγματικές, όμως είναι εποικοδομητικό όλο αυτό το «κυνήγι βαθμών και επιδόσεων»; Δημιουργεί προσωπικότητες με επιθυμίες, όνειρα, υπευθυνότητα,σκέψη, κρίση, προσωπικά ταλέντα; Μήπως πρόκειται για δυσβάσταχτο φορτίο στους ώμους ενός παιδιού και καταλήγει να το μετατρέπει σε «άλογο κούρσας»; Ο ελεύθερος χρόνος είναι ελάχιστος ή πολλές φορές ανύπαρκτος. Πώς θα προλάβει να σκεφτεί τα «θέλω» του; Πώς θα αναγνωρίσει τις επιθυμίες του και τα ταλέντα του; Και ακόμα πώς θα διαχειριστεί τις αποτυχίες και τις απογοητεύσεις;
Η σκέψη μας δεν είναινα στερήσουμε τα παιδιά από ευκαιρίες και απόκτηση δεξιοτήτων. Δεν είναινα τα ενθαρρύνουμε να γίνουν «κακοί μαθητές» ώστε να αξιοποιούν το χρόνο τους αποκλειστικά για παιχνίδι. Δεν είναινα τους διδάξουμε ότι δεν έχουν υποχρεώσεις εκτός από δικαιώματα. Δεν είναινα επιρρίψουμε τις ευθύνες στο εκπαιδευτικό σύστημα και να παραιτηθούμε από κάθε προσπάθεια. Είναι να σεβαστούμε τη ψυχή και την προσωπικότητα κάθε παιδιού. Είναι να αναγνωρίσουμε τη μοναδικότητα και τα ταλέντα του. Είναι να του διδάξουμε να διαχειρίζεται τις επιτυχίες αλλά και τις αποτυχίες. Είναινα το ενθαρρύνουμε σε λειτουργικούς τρόπους μελέτης και διαχείρισης χρόνου. Είναινα το ακούμε και να συζητάμε για τους προβληματισμούς και τα ενδιαφέροντά του. Είναι να το αγαπάμε για αυτό που είναι.
Πώς μπορούμε να μετατρέψουμε το «κυνήγι του βαθμού» σε εποικοδομητική μελέτη και να αναδείξουμε τη προσωπικότητα του παιδιού;
· Εστιάστε τη προσοχή σας στη διαδικασία της μάθησης και όχι στην απόκτηση καλού βαθμού:όταν γίνεται κατανοητό αυτό που διαβάζουμε τότε η απόκτηση καλής βαθμολογίας είναι φυσικό επακόλουθο. Εξηγήστε στα παιδιά τα οφέλη της μάθησης, της δημιουργίας και της προσωπικής ικανοποίησης και πώς να αποφεύγουν το διάβασμα για χρησιμοθηρικό σκοπό.
· Εξηγήστε στο παιδί τα σημεία που δεν καταλαβαίνει: μη προσπερνάτε όσα το δυσκολεύουν, δεν τα καταλαβαίνει και προσπαθεί να τα αποστηθίσει προκειμένου να πετύχει καλή βαθμολογία. Η κατανόηση των μαθημάτων θα του επιτρέψει να αναπτύξει κριτική σκέψη, να σκεφτεί και να μπορέσει να τεκμηριώσει τις θέσεις του.
· Σεβαστείτε τον προσωπικό του τρόπο μάθησης: άλλα παιδιά διαβάζουν δυνατά, άλλα δημιουργούν συνδυαστικές τεχνικές που τα βοηθούν να θυμούνται, άλλα ξεκινούν από τα δύσκολα ή τα εύκολα μαθήματα κτλ. Προτείνετε τεχνικές αν βλέπετε ότι δεν αποδίδει η διαδικασία που έχει επιλέξει το παιδί αλλά βοηθήστε το να την εντάξει στη δική του προσωπικότητα.
· Διδάξτε του τρόπους διαχείρισης χρόνου:βοηθήστε το να οργανώσει το χρόνο του και αποτελέστε παράδειγμα προς μίμηση. Διαχειριστείτε και εσείς το χρόνο σας ξεκινώντας από τα πιο σημαντικά, κάνοντας συχνά διαλείμματα, ακολουθώντας σωστή διατροφή και ξεκούραση.
· Απαλλάξτε τα παιδιά από το περιττό άγχος: το άγχος ως ένα βαθμό μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήριος δύναμη. Το υπερβολικό άγχος, όμως, για επίτευξη καλής βαθμολογίας δημιουργεί δυστυχείς ανθρώπους.
· Αποφύγετε τις ταμπέλες: οι χαρακτηρισμοί όπως: «είσαι αδιάφορος, τεμπέλης, κακός μαθητής κτλ.» αποτελούν πλήγμα για την αυτοεκτίμηση του παιδιού και δεν αποφέρουν κανένα όφελος. Μη ξεχνάτε ότι κανείς δε θέλει να τον κακοχαρακτηρίζουν και να τον θεωρούν αποτυχημένο. Αν οι χαμηλές σχολικές επιδόσεις σας οδήγησαν στο να βάλετε ταμπέλες στο παιδί, εξετάστε τις πραγματικές αιτίες. Ίσως φοβάται ή ντρέπεται να ρωτήσει αυτά που δεν καταλαβαίνει, ίσως αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα στο σχολικό περιβάλλον, ίσως αντιδρά στη πίεση και στις υψηλές απαιτήσεις. Δείξτε ενδιαφέρον και αποδοχή.
· Συζητήστε μαζί του για τα ενδιαφέροντά του: ρωτήστε το παιδί τι του αρέσει, πώς ονειρεύεται τον εαυτό του, ποιες εξωσχολικές δραστηριότητες θα επέλεγε. Προσφέρετε του την εμπειρία και την αγάπη σας, αλλά επιτρέψτε του να αποφασίσει για τον εαυτό του.
· Επιδιώξτε τη συνεργασία γονέων-εκπαιδευτικών με γνώμονα το παιδί: οι γονείς αγαπούν και γνωρίζουν το παιδί τους και οι εκπαιδευτικοί περνούν πολύ χρόνο μαζί του στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, ενώ παράλληλα ειδικεύονται σε κάποιο γνωστικό αντικείμενο. Συζητήστε και καταθέστε τις απόψεις σας με ενδιαφέρον για το κάθε παιδί ξεχωριστά. Οι ανάγκες, ο τρόπος σκέψης και μάθησης διαφοροποιούνται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Όσο δύσκολο και αν είναι, προσπαθήστε να βρείτε τα ενδιαφέροντα κάθε παιδιού, να κάνετε θελκτική τη διαδικασία της μάθησης, να εντάξετε νέους τρόπους και μεθόδους και να τους δώσετε κίνητρο. Το αξίζουν.
Να θυμάστε ότι η σχολική βαθμολογία δεν αποτελεί δείκτη ευφυΐας του παιδιού και δεν καθορίζει αποκλειστικά την εξέλιξή του. Πολλές φορές, αποτελεί ίσως απλά δείκτη μη κατανόησης των μαθημάτων, δείκτη έλλειψης χρόνου και φόρτου εργασιών, δείκτη αντίδρασης ή χαμηλής αυτοεκτίμησης. Είναι πιο σημαντικό η «γέννηση» ευτυχισμένων ανθρώπων που θα αξιοποιούν τα ταλέντα και τις δυνατότητες τους. Που θα μπορούν να σκέφτονται και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Που θα αντλούν ικανοποίηση από την επαγγελματική και προσωπική τους ζωή, θα βελτιώνονται και θα εξελίσσονται. Αναδείξτε, λοιπόν, τα ταλέντα των παιδιών και βοηθήστε τα να πετύχουν την ευτυχία τους.